Grunnerverv og straksinnløysingar

Enten kan arealet eller huset ligge der sporet skal gå, eller så kan det vere at arealet må nyttast i sjølve byggeprosessen. Kva hus og eigedommar som skal kjøpast ut er allereie vedteken av Bergen kommune i reguleringsplanen.  Den praktiske prosessen vidare knytta til dialog med grunneigarar om innlysing vert utført av Vestland fylkeskommune ved Bybanen Utbygging.

Dialog

Grunnervervprosessen kan vere ukjend om du ikkje har opplevd det før. Det blir lagt til rette for god dialog mellom deg som grunneigar og oss gjennom heile prosessen.

• Det kan ikkje startast opp anleggsarbeid før det er inngått avtale med grunneigarane som blir direkte ramma. Nokre gonger må areal eksproprierast i dei tilfella det ikkje blir semje om ein minneleg avtale.
• Alle som blir ramma av grunnerverv blir kontakta direkte pr. telefon eller brev når prosjekt har fått finansiering og er vedteke skal byggjast. Det gjeld alle som må avstå grunn og rettar til gjennomføring av reguleringsplan.
• Det er viktig at grunneigarar får nok rettleiing og god informasjon om prosess og kva reglar som gjeld slik at eins interesser kan varetakast.

Tre moglege vegar til innløysing

Frå starten av ein grunnerversprosess er det tre moglege vegar:

1. Avtale (kjøpekontrakt) inneber at ein er einige og inngår ein frivillig avtale med ramma grunneigarar om erverv av grunn og rettar mot erstatning.
2. Avtale om tiltreding og avtaleskjønn. Dette inneber at ein inngår ein avtale om å kunne ta i bruk nødvendig del av eigedommen medan partane held fram med å forhandle om erstatning. Viss partane ikkje klarer å semjast om erstatninga, vil erstatningsspørsmålet bli avgjort av skjønnsretten.
3. Ekspropriasjon. Viss partane ikkje blir samde om å inngå ein minneleg avtale eller avtale om førehandstiltreding vil Bybane søkje om å få ekspropriert nødvendig grunn og rettar til bygging av traseen. Erstatningsspørsmålet vil blir avgjort av skjønnsretten.

Ved alle tre framgangsmåtane skal erstatninga avgjerast ut frå ekspropriasjonsrettslege prinsipp. Unntaket frå dette er straksinnløysing. 

Straksinnløysing

Nokre gonger kan det ta fleire år frå ein reguleringsplan er vedteken til byggjearbeida startar. Det kan derfor ta lang tid før Bybanen har behov for å starte prosessen med å kjøpe ut huset eller eigedommen. For bustadeigarar der bustaden er føresett revet kan ventetida vere ekstra belastande dersom det viser seg av ulike grunnar er behov for å flytte ut. Når det er vedteke i reguleringsplanen at traseen for bybanestrekninga går over ein eigedom og inneber at ein bustad må rivast, kan eigar krevje at eigedommen blir erverva (innløyste) av Bybanen før behovet etter anleggsgjennomføringsplanen har  starta for denne strekninga. Dette blir kalla å krevje straksinnløysing.

Kven kan krevje straksinnløysing?

Vilkår som må vere oppfylt for å kunne krevje bustaden straksinnløyst:

1. Straksinnløysing gjeld berre bustadeigedommar med heilårsbustader/leilegheiter.
2. Bustaden må vere vedteke revet i gjeldande reguleringsplan for bybanestrekninga.
3. Bustaden blir brukt av eigaren som heilårsbustad og at han vart erverva (kjøpt eller arva) av eigaren før reguleringsplanen vart vedteken.

Korleis blir erstatning rekna ved straksinnløysing?

• Ein bustad som blir innløyst ved straksinnløysing skal erstattast etter den marknadsverdien bustaden ville hatt dersom han ikkje var føresett riven. Det betyr at det blir lagt til grunn marknadsverdien på bustaden på det tidspunktet innløysinga er kravd.
• Løyve om erstatningsutmåling ved ekspropriasjon (vederlagslova) kjem ikkje til bruk. Det betyr at ein ikkje kan få erstatta bustaden etter gjenervervverdi eller bruksverdi.
• Dersom ein ikkje blir samde om erstatninga, kan bustadeigar krevje at erstatningsspørsmålet blir avgjort av skjønnsretten. Skjønnsretten vil fastsetje erstatninga basert på marknadsverdien på bustaden. Skjønnet blir kravd med heimel i skjønnsprosesslova § 4 (avtaleskjønn).
• Nødvendige kostnader som bustadeigar har i samband med sjølve skjønnet, blir Bybanen dekt av. Sakskostnadsspørsmålet skal avgjerast ut frå føresegnene i skjønnsprosesslova §§ 54, 54 a og 54 b.
• Dersom bustadeigar trekkjer innløysingskravet etter at skjønnsforhandlingane er starta eller etter at skjønnsresultatet ligg føre, er han pliktig til å dekkje dei kostnadene Bybanen har hatt i samband med skjønnsbehandlinga.

Dersom det er spørsmål rundt grunnerverv og straksinnløysing, ta kontakt med Bybanen Utbygging for ytterlegare informasjon.